بیرجند- همراهی با قاچاقچیان حیات وحش، عبور جاده از حاشیه زیستگاه حیات وحش و برخی آسیب‌ها در مقیاس ملی، خطر انقراض گونه‌های جانوری خراسان جنوبی را جدی کرده است.
خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها: گونه‌های مختلف جانوری علاوه بر اینکه جلوه بسیار ارزشمند از قدرت خداوندی هستند در عرصه‌های مختلف چون رونق گردشگری و در نهایت توسعه جوامع محلی بسیار تأثیر گذار می‌گذراند.
از این رو حفظ گونه‌های مختلف و به ویژه ارزشمند و کمیابی چون یوز ایرانی از دیرباز دارای اهمیت بوده و خراسان‌جنوبی نیز چون یکی از پناهگاه‌های این گونه بسیار زیبا و بی نظیر خلقت است، در این زمینه همواره دغدغه‌مند بوده است.
اما به نظر می‌رسد علی‌رغم همه تلاش‌های صورت گرفته این روزها حال و روز این گونه ارزشمند و برخی دیگر از حیوانات کمیاب خوب نیست.
زیست ۲۵ درصد گونه‌های مهره‌دار کشور در خراسان‌جنوبی
حسن اکبری، مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان‌جنوبی در این زمینه به خبرنگار مهر گفت: خراسان‌جنوبی یکی از وسیع‌ترین استان‌های کشور با تنوع زیستی و زیستگاه‌های طبیعی متنوع است و ۲۵ درصد گونه‌های مهره‌دار کشور را می‌توانیم در استان ببینیم.
وی بیان کرد: در خراسان‌جنوبی ۲۰۰ گونه پرنده، ۶۰ گونه پستاندار، ۷۰ گونه خزنده و بیش از هزار گونه گیاهی شناسایی شده است که این اعداد از نظر علمی بسیار ارزشمند است.
مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان‌جنوبی ادامه داد: این تنوع گونه‌های جانوری مترادف با تنوع گونه‌های جانوری در چند کشور اروپایی است که علت آن را باید در دارا بودن خراسان‌جنوبی از جاذبه‌های مختلف طبیعی چون تالاب، کویر، جنگ بنه هزار ساله و مراتعی با پوشش گیاهی چشم گیر دانست.
اکبری افزود: محیط زیست حدود ۱۲.۵ درصد از خاک خراسان‌جنوبی را در قالب پناهگاه‌های حیات وحش و مناطق حفاظت شده تحت مدیریت قرار دارد و البته هر کجای استان یک موجود زنده مهره‌دار زندگی می‌کند در برابر شکار غیر مجاز و تخریب زیستگاه از او محافظت می‌کنیم.
۱۰ گونه جانوری در معرض خطر در خراسان‌جنوبی
وی با اشاره به اینکه متأسفانه در برخی شاخص‌ها چون همراهی با قاچاقچیان پرنده کمیاب هوبره جزو استان‌های پیشرو هستیم، گفت: در حال حاضر ۱۰ گونه جانوری در معرض خطر در خراسان‌جنوبی داریم که از آن جمله یوزپلنگ پلنگ، روباه شنی و گربه شنی است.
مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان‌جنوبی اظهار کرد: در خطر انقراض بودن برخی از این گونه‌های جانوری یک مقیاس جهانی و نه ملی است و از این جهت اینگونه نیست که ما در استان اقدامی را به تنهایی برای مصون ماندن آن حیوان از خطر انقراض انجام داده و به نتیجه برسیم.
اکبری با اشاره به اینکه در مورد گونه‌های در معرض خطر تنها از انقراض آنها جلوگیری می‌شود، بیان کرد: تا به حال گونه جانوری نبوده که از خطر انقراض بیرون بیاید.
نجات یوز ایرانی به مرز غیرممکنی رسیده است
وی با بیان اینکه در مورد یوزپلنگ شرایط بحرانی‌تر است، ادامه داد: تلاش‌های دو دهه منجر به این نشده که این حیوان ارزشمند را حتی از خطر انقراض دو کنیم و در حقیقت در لبه پرتگاه بوده و نجات آن به مرز غیر ممکنی رسیده است.
مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان جنوبی ادامه گفت: تکثیر در اسارت به واسطه اینکه تنوع ژنتیکی و قدرت شکار گونه حیوانی را پایین می‌آورد جز در شرایط بسیار خاص و برای برخی گونه‌های ویژه استفاده نمی‌شود.
در خطر انقراض بودن برخی از گونه‌های جانوری یک مقیاس جهانی و نه ملی است و از این جهت اینگونه نیست که ما در استان اقدامی را به تنهایی برای مصون ماندن آن حیوان از خطر انقراض انجام داده و به نتیجه برسیم اکبری اظهار کرد: در مورد یوز به واسطه حساسیت‌های خاصی که وجود دارد این نکته مطرح است که آیا اصولاً گرفتن و آوردن او برای تکثیر در اسارت مفید خواهد بود و یا خیر؟
وی یادآور شد: در حال حاضر در خراسان‌جنوبی سه مرکز تکثیر در شاسکوه قائن، در منطقه حفاظت شده مظفری فردوس و یک مرکز تکثیر قوچ و میش در خوسف وجود دارد.
مسعود مستقیم فرمانده یگان حفاظت محیط زیست خراسان‌جنوبی نیز در این زمینه به خبرنگار مهر گفت: در خراسان‌جنوبی تنوع گونه‌های حیوانی فراوانی داریم از جمله اینکه هشت گربه سان در خراسان‌جنوبی وجود دارد.
افزایش و کاهش جمعیت برخی گونه‌های جانوری در زیستگاه‌های خراسان‌جنوبی
وی بیان کرد: از طرف دیگر در خراسان جنوبی گونه‌هایی چون زاغ بور و پرنده بسیار ارزشمند هوبره و انواع پستانداران و پرندگان شکاری وجود دارد.
فرمانده یگان حفاظت محیط زیست خراسان‌جنوبی ادامه داد: این تنوع گونه‌های مختلف را می‌توان در چهار منطقه حفاظت شده، سه پناهگاه حیات وحش، سه منطقه شکار ممنوع مرزی و هفت منطقه شکار ممنوع استان مشاهده کرد.
مستقیم یادآور شد: در طول ۲۰ سال گذشته جمعیت برخی از گونه‌های جانوری چون قوچ و میش افزایش یافته اما درباره برخی دیگر از گونه‌ها چون یوز و انواع گربه سانان احساس خطر در زمینه انقراض وجود دارد.
از ابتدای سال در دو مورد یوز مشاهده شده است
اسدالله حاتمی رئیس اداره حفاظت محیط زیست طبس نیز در این زمینه به خبرنگار مهر گفت: به صورت مستند در سال جاری در دو مورد یوز در زیستگاه حیات وحش نایبندان طبس مشاهده شده است و در یک مورد نیز یکی از اهالی محلی بیان داشته که یک یوز به همراه توله‌اش را دیده است.
علاوه بر یوز گونه‌های دیگری چون کارکال، گربه شنی و گربه وحشی نیز در معرض خطر هستند وی ادامه داد: مشاهده و آمارگیری از این گونه حیوانی بسیار سخت است چرا که همواره در مسیر پناهگاه نایبندان طبس تا پناهگاه راور استان کرمان در حال حرکت است.
رئیس اداره حفاظت محیط زیست طبس درباره چرایی در خطر انقراض بودن این گونه ارزشمند حیوانی بیان کرد: در طول ۱۴-۱۵ سال خدمت در محیط زیست ندیدم که یک شکارچی غیرقانونی در منطقه نایبندان قصد شکار یوز داشته باشد.
جاده‌هایی که بیش از شکار غیرقانونی جان یوز را می‌گیرد
حاتمی گفت: اما جاده‌هایی که در حاشیه پناهگاه‌های حیات وحش وجود دارد زمینه‌ای را برای تلفات این گونه مهم به وجود آورده و در محدوده زیستگاه‌های استان سمنان، جاجرم و حتی نایبندان شاهد کشته شدن این گونه ارزشمند بر اثر حوادث جاده‌ای بوده‌ایم.
وی اظهار کرد: در یک مورد خاطرم هست که که یک یوز به علت حادثه جاده‌ای تلف شده بود و توله‌اش نیز صحنه را مشاهده می‌کرد که بسیار تأسف بار بود.
رئیس اداره حفاظت محیط زیست طبس با اشاره به اینکه علاوه بر یوز گونه‌های دیگری چون کارکال، گربه شنی و گربه وحشی نیز در معرض خطر هستند، یادآور شد: در راستای فرهنگ سازی و آشنا کردن افراد با محیط زیست همواره در مساجد، مدارس و برای جوامع محلی کارگاه آموزشی برگزار می‌کنیم.
حفظ یوز آسیایی و سایر گونه‌های در معرض خطر تنها حفظ یک حیوان کمیاب نیست بلکه در حقیقت حفظ بی دفاع ترین مخلوقات خداوندی از یک طرف و از جنبه دیگر حفظ تنوع زیستی منطقه خراسان‌جنوبی است.
امید است که روزی هر ایرانی در راستای حفاظت از این گونه‌های ارزشمند احساس مسئولیت کند.